سه دهه همنشینی دین و نئولیبرالیسم در ایران
یوسف اباذری
آرمان ذاکری
هیچ وضعیت اجتماعی فقط محصول یک عامل نیست. هیچ نظریه ی تک عاملی نیز قادر به تبیین کلیت هیج وضعیتی نیست. وضعیت ما هم از این قاعده مستثنی نیست. حضور دین در حکومت، درآمدهای نفتی و حاکمیت دو گانه، عواملی هستند که به ضرورت مانع می شوند تا سیاست های اتوپیستی نولیبرال به طور کامل در ایران مستقر شوند. با این همه این مقاله مدعی است سیاست های نولیبرالی یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده ی وضعیت کنونی ما بوده است. سیاست هایی که در سه دهه ی گذشته دولت های ایران و حاکمیت، بر سر اجرای آن اجماع داشته اند. سخن از حاکمیت دوگانه در باب آنچه امروز اجرای سیاست های نولیبرالی خوانده می شود، گمراه کننده است. حتی در دوره هایی که بیشترین اختلافات سیاسی و فرهنگی میان دولت و حاکمیت وجود داشته است، نه دولت نه حاکمیت، هیچ یک بر سر ضرورت اجرای سیاست های نولیبرالی تردید نکرده اند و دچار اختلاف نشده اند؛ هر چند ممکن است به سبب وقایعی مانند اعتراضات اجتماعی سال های ۷۲ تا ۷۴ از آن عقب نشسته باشند. آنچه این بحث را برای امروز ما حیاتی می کند آن است که هنوز همین دستور کار نولیبرالی، در حال اجراست، هیچ چشم اندازی برای متوقف کردن آن وجود ندارد و بنا به شواهدی که در دست هست در آینده ی نزدیک شدت بیشتری خواهد یافت. بحث حاضر نیز فقط عهده دار «توصیف» چیستی همین سیاست ها و نتایج همین اجماع در جامعه ایران است.