جستارها (۱):

چرا جامعه شناسی باید از خاک متافیزیک تغذیه کند؟!

دکتر محمد حسن علایی

آدمی در عرصه ی مناسبات اجتماعی ناگزیر از داشتن حداقلی از اعتماد است همه ی ما در شرایط هرج و مرج جمله ی “اینجا قانون جنگل حکمفرماست” را شنیده ایم. البته اصل مساله را باید در چیزی بیش تر و پیش تر از کاهش اعتماد اجتماعی جستجو کرد. بدبینی یا خوش بینی دو روی یک سکه هستند. لازم نیست ما به اجتماع خود خوش بین یا بدبین باشیم بل بایسته است با پدیدارهایی مثل خشونت در جامعه مواجهه ای ژرفانگرتر داشته باشیم. نیچه می گوید “زیستن در میان آدمیان را خطرناک تر از زیستن در میان جانوران یافتم”. انسان مدرن با توسل به قراردادهای اجتماعی و قانون درصدد برقراری نظم برآمد در وضعیت های آنومیک هنجارها کارکردهای خود را وا می نهند سویه های مازادی که از دیالکتیک نمادین حق/تکلیف بیرون می زند در انواع جوامع می تواند مورد واکاوی قرار گیرد. بی بنیاد شدن اخلاق را نباید به مسائل اخلاقی فرو کاهید شاید حق با فروغ باشد بی آنکه بخواهیم به دام روانشناسی گرایی یا حتی اگزیستانسیالیسم فرو افتیم:
و هیچ کس نمی داند
نام آن کبوتر غمگینی که از قلب ها گریخته
ایمان است…
این ایمان حتی قبل از ایمانی که پس از ورود فقر می گریزد، گریخته است… مساله فوق می تواند تنها یکی از مواردی باشد که به در هم تنیدگی مفاهیم در  جامعه شناسی و به چرایی تغذیه جامعه شناسی از خاک متافیزیک اشاره دارد. این در حالی ست که در پرداختن به مطالعه هستی اجتماعی با مسائل بسیار پیچیده تری مواجه هستیم. البته در مقابل برخی  معتقدند که باید تشخص و استقلال جامعه شناسی حفظ شود؛ در برابر مسائل اجتماعی، فلسفه بافی نه ممکن و نه مطلوب است، انبوهی از مسائل را نمی شود به حال خود رها کرد و … اما اکنون که عده ای به همین حد از جامعه شناسی اکتفا کرده اند چرا توفیق لازم را کسب نکرده اند البته نباید نقش مخرب تجویز موعظه را هم نادیده گرفت ولی باید به گرایش های مختلف مجال داد می توان جامعه شناسانی را هم که به بصیرت های بنیادین می اندیشند تحمل کرد. رویکردهای پوزیتیویستی هم جای خود را دارد اصولا تکثر و تنوع نباید چیز مذمومی تلقی گردد اما قرار نیست برای حفظ بینش جامعه شناختی طوری از انسان سخن گفت که گویی همه چیز در مورد او و جهان او در مشت ماست.
منبع:
https://t.me/sociologicalperspectives

> > > >

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *