انسان دو دید دارد. یک‌وقت «موجود» را می‌بیند و یک‌وقت «وجودِ موجود» یا «ماهیتِ موجود» را می‌خواهد ببیند. شناسائیِ علمی، doxique است و این اصطلاح را هوسرل استعمال کرده. کیش‌داری وضعی است که ما در علم داریم، زیرا نرفته‌ایم از ذات اشیاء بحث کنیم. یک اموری را اذعان داریم و عرف‌ عام را گرفته‌ایم. حال اگر در این «امور» و «مسلّمات» و «اصول موضوعه» بحث و چون چرا کردیم، این وضعِ کیش‌داری متزلزل می‌شود.

این مطلب کیش‌داری تنها مربوط به دین نیست [بلکه] مثلاً یک مارکسیست، یک ملحد و مشرک، این‌ها هم کیش‌دارند و از این کیش‌داری نمی‌شود دست برداشت؛ منتها فلسفه یک بازخریدی می‌کند.

«هوسرل» تعبیر دیگری از کیش‌داری دارد. می‌گوید انسان در حالت کیش‌داری وضعش وضعِ طبیعی و فطری است یعنی attitude naturelle  دارد و این را attitude naïve هم گفته‌ است.

برای این کیش‌داری، «جلی‌ِّ نظر» هم گفته‌اند در مقابل «دقیق‌ِ نظر». مسلّماً به «جلیِّ‌ نظر» یعنی بر وضعِ طبیعیِ غیرِ فلسفی، همه «اصالت وجودی» و «رئالیست» هستیم و ایدئالیسم -اگر صحیح باشد- به دقیقِ‌ نظر -یعنی گذشت از جلیِّ‌ نظر- است.

انسان با کیش‌داری و جلیِّ‌ نظر، وجود عالم را می‌گیرد.

از یادداشت‌های درس پدیدارشناسی و فلسفه‌های اگزیستانس

منبع:

https://t.me/drfardid