شهر به مثابه اثر هنری، و نگاهی به نظریه پیر سانسو در بوطیقای شهر

 

معصومه بوذری

 

 

امروزه در پی تحولات مدرنیستیِ جهان، با بحران هویت و معنا در شهرسازی مواجه هستیم. چه در اغلب شهرهای استاندارد از نظر شهرسازی مدرن و مدرنیستی و چه شهرهایی که مدرنیزاسیون ناقص چهره شان را دگرگون کرده و از ریخت انداخته است. در این معناباختگی شهرها، روح حقیقی هنر شهری در اندیشۀ انسان معاصر به فراموشی رفته است. روح هنر شهری همانا تمام کالبد شهر را به عنوان یک کل یکپارچه و هویت بخش در نظر می گیرد؛ شهری که سازندگان آن نسل هایی بوده اند که در آن ناحیه یک شهر را به منظور تحقق بخشی به آمال و آرمان های خود بنا کرده بودند.

در حال حاضر و پس از ظهور مدرنیته، تنها شهرهایی می توانند الگوی خوبی برای هویت شهری و شهر باهویت تلقی شوند که متولیان آن ها متوجه روح هنری شهر و هنر شهر باشند. و لذا آشنایی با مفهوم این دو اصطلاح (روح هنر شهری و هنر شهر) برای پژوهشگران حوزۀ شهرسازی، معماری، برنامه ریزی شهری، و هنر می تواند در حل معضلات شهری یاری رساند.

سؤال این است: – در روند بی هویت شدن شهرهای مدرن، و در جریان مدرنیزاسیون شهرهای جهان در قرن بیستم، توجه به روح هنر شهری چگونه می توانست کارساز باشد؟ بخصوص برای شهرهایی که روند مدرنیزاسیون آنها ناهنجار بوده است.

بحران های موجود در هویت شهری تنها با آگاهی بخشی از تاریخ هویت شهر به مثابه یک کل هنری قابل رفع است و نیز با الگو قرار دادن شهرهایی که توانسته اند در عین پذیرش مدرنیته و زندگی مدرن، پیوند خود را با روح هنری کالبد شهر به بهترین وجه ممکن حفظ کنند. این روش نیازمند آگاهی متولیان و درک عمومی شهروندان از وجود روح هنری در کالبد هر شهر است.

 

(متن کامل این مقاله جهت ارائه به نشریه علمی – پژوهشی تهیه شده است.)

 

 

 

منابع:

کتابها:

• ژوناس، اولیویه، رؤیای شهر، ترجمه محمود قلعه نویی، ۱۳۹۴، انتشارات دانشگاه تهران

 

• سانسو، پیِر، بوطیقای شهر، ترجمه ناصر فکوهی و زهره دودانگه، ۱۳۹۹، انتشارات کتابکده کسری

 

مقالات:

• عادلوند، پدیده و اشرف السادات موسوی لر، و سیدامیر منصوری، “هنر شهری” به مثابه پدیده ای منظرین در جامعه امروز، مجله باغ نظر، شماره ۳۹، سال سیزدهم، خرداد و تیر ۱۳۹۵

 

• دونادیو، پی‌یر، منظر به مثابه دارایی مشترک، مجله منظر، دوره ۵، شماره ۲۳، پاییز ۱۳۹۲، صص ۳۶-۳۸

 

• بختیاریان، مریم، مواجهه گفتمان هنری و اقتصادی در هنرهای تجسمی، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره ۲۲، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۶

 

• زندی، مرجانه، دیالکتیک هنر و شهر، دیوارنگاری شهری در جستجوی هویت جمعی، مجله منظر، شماره ۴، بهمن ۸۸

 

• برخوردار، بابک، و لیلا زارع، و مصطفی مختاباد، بازخوانی نقش هویت اجتماعی در ساخت فضای جمعی (نمونه مورد مطالعه: میدان نقش جهان اصفهان به مثابه فضای جمعی عصر صفوی)، مجله منظر، شماره ۵۶، پاییز ۱۴۰۰

 

 

منابعی برای مطالعۀ بیشتر

• شعر و معماری، هنرهایی در پیوند روحی، انکشاف حس فضا و الهام شاعرانه در خانه های نیما و سیمین و جلال، معصومه بوذری، مجله فرهنگ امروز، تابستان ۱۴۰۰ و وبسایت چیستی ها: (https://chistiha.com/?p=19137)

 

• فضا: فضای غیر قابل تعریف معماری Space: The undefinable space of architecture

(https://www.researchgate.net/publication/321155578_Space_The_undefinable_space_of_architectur)

 

[1] این پروژه مقدمه ای است بر تحقیقی جامع، همراه با بررسی تطبیقی – تاریخی مورد مطالعاتی

 

[2] پادآرمانشهر یا ویرانشهر ترجمه ای است از دیستوپیا Dystopia