مختصری در باب فلسفه اخلاق کانت

سعیده معصومی

می توان در کل چنین گفت که مراد کانت از “اخلاقی زیستن”، خود آیین زیستن است. و برای شرح خودآیینی باید اضافه کرد که مراد کانت اینجا از خود صرفاً اراده یا عقل عملی است و در این معنا هر چیز دیگری خارج از اراده ی شخص تبدیل به غیر خود و عمل کردن طبق آن مصداق “دیگر آیینی” می شود و نمی تواند اخلاقی تلقی شود. به عنوان مثال زندگی بر طبق امیال و خصال روانی حتی اگر پسندیده هم باشد زندگی خودآیین و اخلاقی نیست.
مدعای کانت این است که ما انسان ها به عنوان موجودات متعقل مانند هر موجود متعقل دیگری ذاتاً خودآیین هستیم و علت آن را در سیستم اخلاقی خودش چنین بیان می کند: انسان آزاد است. آزاد هم به معنی سلبی و هم به معنی ایجابی وجه سلبی آزادی که ناظر به اراده است به معنی این است که اراده ی انسان از سوی عوامل بیرونی و طبیعی متعین نمی شود و قوانین جهان طبیعی و پدیداری که علیت و جبر را هم شامل می شود بر آن حاکم نیست. قوانین اراده قوانین آزادی است که قوانین طبیعت انسان و هر موجود متعقل دیگری در نظام فلسفی کانت پدیدار محسوب نمی شود بلکه ذات معقول محسوب می شود که همان ذات فی نفسه است لذا مقید به قوانین على جهان طبیعی نیست (از حیث اراده) یعنی اراده اش معلول هیچ عامل دیگری نیست و می تواند خود متعین باشد. یعنی اراده ی انسان و به طور کلی اراده ی همه ی موجودات متعقل نه معلول که خود علت اولیه است. این بود وجه سلبی آزادی اراده یا عقل عملی از نظر کانت.

 

ادامه مطلب

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *