یوهان گوتلیب فیشته
بنیاد حق طبیعی بر اساس اصول آموزۀ دانش
ترجمه سید مسعود حسینی
مقدمه
چگونه نوعی دانشِ فلسفیِ واقعی از یک فلسفۀ قالبیِ صرف متمایز می شود؟
- سرشتِ عقلانیت قائم به این است که امرِ کنشگر و امرِ کنش پذیر یکی و همان باشند؛ و با این توصیف، سپهر عقل بماهو هو به طور کامل استخراج می شود. – کاربرد زبانی برای کسانی که به این زبان توانا هستند یعنی برای کسانی که قابلیت انتزاع از “منِ” خویش دارند، این مفهومِ والا را از طریق کلمه ی “من” بیان کرده است؛ بنابر این، عقل به وجه عام تحت عنوان من بودگی توصیف شده است. آنچه برای موجودی متعقل وجود دارد در این موجود متعقل وجود دارد، امّا در موجود متعقل چیزی وجود ندارد جز در نتیجه ی کنش گری اش بر روی خویشتن: موجودِ متعقل آنچه را شهود می کند درون خویشتن شهود می کند امّا در موجود متعقل چیزی نیست که شهود شود بجز کنش گری اش: و خود “من” چیزی نیست غیر از نوعی کنش گری بر روی خویشتن خویش.
به زحمتش نمی ارزد که توضیحات بیشتری راجع به این موضوع به دست بدهیم. این بصیرت شرط انحصاری هرگونه فلسفه ورزی است و تا زمانی که آدمی خود را به سطح آن برنکشیده باشد هنوز برای فلسفه پخته نشده است. نیز کلیه فیلسوفان راستین همواره از این نظرگاه فلسفه ورزیده اند، لیکن بدون آن که از این موضوع به وضوح مطلع باشند.
- آن کنش گری درونی موجود متعقل یا بالضروره رخ می دهد یا با آزادی.
- موجود متعقل صرفا تا جایی هست که خویشتن را در مقامِ باشنده فرامی نهد، یعنی تا جایی که از خویشتن آگاه است. هرگونه وجود، چه وجودِ “من” و چه وجودِ نامن، یک حالت متعین آگاهی است؛ بدون یک آگاهی، وجودی وجود ندارد. هرکه خلاف این را ادعا کند، یک زیرنهادِ “من” را مفروض می دارد که می بایست نوعی “من” باشد بودن آنکه “من” باشد؛ و به این ترتیب با خود از درِ تناقض درمی آید. بر این اساس، کنش های ضروری ای که از مفهوم مجود متعقل حاصل می آیند، صرفاً کنش هایی هستند که امکان خودآگاهی را مشروط می سازند؛ امّا این کنش ها ضروری اند و به طرزی قطعی حاصل می آیند درست با همان قطعیتی که موجودی متعقل وجود دارد. موجود متعقل بالضروره خویشتن را فرامی نهد؛ لذا موجودّ متعقل بالضروره هر آن چیزی را که به فرانهیِ او به دست خود او تعلق دارد و هرآن چیزی را که در قلمرو کنش متجلی شده به وسیله ی این فرانهی است انجام می دهد…
منبع: کانال تلگرامی Morgenröte
(https://t.me/MorgenHimmel)
> > > >