اسماء و صفات حق
در نظر صدرالمتألهین براساس اشتراک معنوی وجود
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی
آنچه صدرالمتألهین آن را اشتراک معنوی وجود نامیده چیزی جز اشتراک در لفظ نبوده، و در واقع بین موجودات هیچ گونه جهت جامع تحقق ندارد. چگونه می توان بین ذات پاک و هستی تابناک حق تبارک و تعالی با وجود بی مقدار خاک به تحقق سنخیت و مناسبت قائل شد؟
اشتراک معنوی و تشکیک در وجود، یکی از مسائل مهم و اساسی است که از طریق آن می توان به راه حل بسیاری از مشکلات فلسفی و کلامی دست یافت. صدرالمتألهین بخوبی از این مسأله آگاه بوده و مشترک بودن وجود را در مورد مصادیق مختلف و ماهوی آن، نزدیک به بدیهیات شمرده است. زیرا عقل آدمی به آسانی درمی یابد که بین یک موجود و هرگونه موجود دیگر، نوعی مناسبت و سنخیت تحقق داد که این مناسبت و سنخیت بین موجود و معدوم متحقق نیست. از اینجا می توان به این نتیجه رسید که اگر همه ی موجودات مختلف و گوناگون در یک مفهوم عام با یکدیگر مشترک نبودند ناچار نسبت برخی از این موجودات با موجودات دیگر، از نوع نسبت میان موجود و معدوم محسوب می گشت. در حالی که بداهت عقل حکایت از این دارد که نسبت میان موجود با موجود دیگر، غیر از نسبت میان موجود و معدوم است.
ادامه مطلب > > > >