تأثیر گفتمان مشروطیت بر هنجارهای تصویری دوره قاجار
دکتر فرزان سجودی
بهناز قاضی مرادی
در مقاله پیش رو بر اساس نظریه گفتمان در آراء لاکلا و موفه، تأثیر گفتمان مشروطیت بر هنجارهای تصویری عصر قاجار در سه دوره تاریخ ایران مورد مطالعه قرار گرفته است .دوره اول سلطنت ناصرالدین شاه ) ۳۶۲۱ ۳۱۳۱ ه.ق(، دوره دوم سلطنت مظفرالدین شاه ) ۳۱۳۱ ۳۱۶۱ ه.ق( و دوره سوم سلطنت محمد علی شاه و احمد شاه ) ۳۱۶۱ ۳۱۱۱ ه.ق(. در دوره اول شکل گیری گفتمان پیشامشروطیت با مفصل بندی قانون و دالهایی چون «عدالت»، «آزادی» و «اصطلاحات» قابل مشاهده است. گفتمان پیشامشروطیت دسترسی به شاه را آسانتر کرد و بدین ترتیب پیکر شاه در تصاویر، واقعی و ملموس شد؛ همچنین توده مردم به تدریج در این گفتمان به رسمیت شناخته شدند. بنابراین فردیت از شخص شاه به طور تدریجی به اقشار پایینتر رسوخ پیدا کرد و تصاویری از مردم عادی روی پرده های نقاشی و یا صفحات عکاسی پدیدار گشت. در دوره مظفرالدین شاه با انسداد معنایی در گفتمان سلطنت، مشروطیت هژمونیک شد. هژمونیک شدن این گفتمان سبب شد که پیکر شاه به تدریج از مرکزیت تصویری خارج گردد. در عصر محمدعلیشاه و استقرار گفتمان پسامشروطیت تخاصم گفتمانی اوج گرفت. با شدت یافتن تخاصم گفتمانی نشانه هایی از خشونت در تصاویر این عصر بروز یافت.
ادامه مطلب > > > >