چرا و چگونه زبان ها می میرند؟
یحیی مدرسی
حسن بشیرنژاد
اکنون جامعه شناسان زبان بر این عقیده اند که زبان ها نوعی موجود زنده هستند که یک چرخه زندگی قابل پیش بینی را از تولد، طفولیت، بلوغ و سپس زوال تدریجی و مرگ پشتِ سر می گذراند. از طرف دیگر، عصر حاضر، بدون شک، عصر تغییرات وسیع، تحولات سریع و پویایی مفرط است. آثار چنین تحولات ناگهانی در تغییر مداوم تکنولوژی، فرهنگ مادی، اکوسیستم ها و حتی ارزش های اخلاقی ما قابل مشاهده است. یک مشخصه ی بارز این تحولات زبان هایی هستند که دیگر کسی با آنها تکلم نمی کند. این پدیده – مرگ زبان – و عوامل و شرایطی که به آن دامن می زنند، موضوع مقاله حاضر است.
تغییرزبان، انقراض و حذف زبان، اصطلاحات معادل مرگ زبان هستند. اچسون از خودکشی زبان و قتل زبان سخن می گوید که هر دو نوعی مرگ زبان هستند.
متخصصان زبان طبقه بندی هایی را برای مراحل خطرپذیری زبان ها در نظر می گیرند. یکی از این تقسیم بندی ها تقسیم بندی ارائه شده توسط گرایمز می باشد:
- زبان های در معرض خطر شدید
- زبان های در معرض خطر جدّی
- زبان های در معرض خطر
- زبان های رو به زوال
- زبان های پایدار امّا در معرض خطر
- زبان های سالم
حفظ یا نگهداری زبان نقطه ی مقابل مرگ زبان است و این وقتی است که یک جامعه زبانی تصمیم می گیرد به استفاده از زبان بومی خود ادامه دهد.
> > > >