فلسفه چیست؟ روشنفکر کیست؟
گفتگو با دکتر احسان شریعتی
«آرامش»، «کار»، «عشق»، «مرگ» و «بیماری» تنها برخی از عناوین کتابهای فلسفی رنگارنگی است که این روزها پیشخوان کتاب فروشی ها را پر کرده است. بعضی از این کتابها که به موضوعات زندگی روزمره می پردازند، نام نویسنده ای را بر پیشانی دارند که برای مخاطبان فارسی زبان چندان آشنا نیست و برخی دیگر متعلق به ستاره هایی مثل «آلن دوباتن» فیلسوف سوییسی اصل هستند. دوباتن البته در بازار نشر ایران چنان گل کرده است که از هر اثرش چندین و چند ترجمه در قطعها و شمایل متفاوت پیدا می شود و کتابهایش چاپهای دورقمی را تجربه می کنند. دلیل این استقبال از کتابهای فلسفه زندگی روزمره چیست؟ آیا فلسفه گمشده زندگی انسان ایرانی امروز است؟ اینها سوالاتی است که از احسان شریعتی پرسیده ایم. او معتقد است، فلسفه باید در متن زندگی روزمره قرار بگیرد و این وظیفه فیلسوفان و روشنفکران است که سوالات فلسفی درست را مطرح کنند و به آنها پاسخ هایی عمیق بدهند. متن منقح شده این گفت وگو پیش روی شماست.
در سال های اخیر تلاشهای زیادی صورت گرفته است تا فلسفه در میان عموم مردم رواج پیدا کند. نمونه اش هم کتاب های فلسفی است با موضوعاتی نظیر عشق، کار، آرامش و سایر مسائل زندگی روزمره که به وفور چاپ و منتشر می شوند. به نظر شما دلیل این تلاش ها چیست؟ آیا این فاصله بین فلسفه و زندگی روزمره فاصله ای واقعی است که نیاز به پرشدن و کم شدن دارد؟ اگر به تاریخ فلسفه یونان برگردیم (البته با این توضیح که فلسفه ورزی تنها متعلق به یونانیان نبود و تنها به خاطر ابداع واژه «فلسفه» و البته پردازش ویژه این «ژانر» است که به یونان اشاره داریم) می بینیم که در دوران فیلسوفان پیشاسقراطی موضوع فلسفه چندان ربطی به زندگی روزمره نداشت و موضوعش کل هستی و گیتی بود. برای نمونه، پرسش پیشاسقراطی ها این بود که عنصر اصلی سازنده عالم چیست؟ به علاوہ فلسفه به عنوان مادر علوم، فرقش با سایر علم ها این است که علوم موضوعات را منطقه ای می بینند اما موضوع فلسفه امر عام است و به کلیت هستی می اندیشد.
ادامه مطلب > > > >