برخی ملاحظات دکتر رضا داوری اردکانی به نقد کتاب “فلسفه، سیاست و خشونت”
کتاب ماه؛ پاسخ دکتر داوری به نقد آقای محمدسعید عالی نژاد بر کتاب “فلسفه، سیاست و خشونت” تألیف دکتر داوری
وقتی گفته می شود که فلان قول فلسفی نیست؛ این گفته همیشه به قصد تحقیر به زبان نمی آید. بسیاری از سخن ها، سخن فلسفی نیست. امّا شرف والا دارد و سخن برتر است. اگر کسی بگوید قرآن مجید فلسفه نیست و حافظ، فلسفه نگفته است، نه به قرآن جسارت کرده است و نه شعر حافظ را بی قدر دانسته است. این حرف ها که درباره خشونت آفرینی فلسفه ها می گویند شعار سیاسی است. شعار سیاسی هم چیز بدی نیست، امّا تکلیف فلسفه را نمی توان و نباید با آن معین کرد. هرچیزی که از جای خود خارج می شود ناچیز و گاهی مسخره و احمقانه می شود. اگر گفته می شود که سیاست، نتیجۀ فلسفه است گمان نمی کنم معنایش این باشد که سیاست مستقیماً یا منطقاً از فلسفه ناشی می شود. فلسفه با بنای عالم و تعیین دائره امکان ها و آزادی ها، زمینه و شرایط عمل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را مهیا می کند. البته فلسفه ها گاهی در پوشاندن یا انکار کردن باطن سیاست سهم و اثر دارند و معمولاً فلسفه هایی که باطن خشن سیاست ها را نشان می دهند، به سزای جسارتی که کرده اند می رسند و لااقل برچسب خشونت آفرینی به آنها زده می شود. من از این بادافره نمی هراسم و ظلم و خشونتی را بزرگتر از این نمی دانم که بار مسئولیت را از دوش خود برداریم و بر آثار ظلمی که در همه جای جهان پیداست چشم بپوشیم و بدی ها و زشتی ها را نتیجۀ تفکر چند فیلسوف بدانیم. کاش می توانستیم چشم ها را بشوییم و خشونت پوشیده و پنها را هرجا هست ببینیم و بیاندیشیم که مبادا با متهم کردن دیگران به خشونت آموزی، خشونت پنهان غالب و شایع در جهان را توجیه می کنیم و بر آن پرده دیگر می پوشیم. ظاهراً در میان ما هنوز معنای خشونت روشن نیست و ملاکِ ما نگاه به دموکراسی است و پرسش از دموکراسی، خشونت و استبداد خوانده می شود. زیرا ساده لوحانه خیال می کنیم که مستبدان و ارباب خشونت استبداد خود را با رجوع به نقد اهل فلسفه توجیه می کنند. کار جهان به این سادگی ها نیست. خشونت این جهان نه در سخن من و امثال من به وجود آمده است و نه با مشتی سخن خام در مدح دموکراسی و ذمّ خشونت از میان می رود. کاش می توانستیم فکر دیگری بکنیم.
ادامه مطلب > > > >