معاد جسمانی از منظر دو حکیم
آقا علی مدرس زنوزی و آیت الله رفیعی قزوینی
سید علی علوی قزوینی
معاد جسمانی از اصول عقاید اسلامی است که خداوند متعال در قرآن کریم به صراحت از آن یاد کرده است. تا قرن دهم هجری حکیمان اسلامی تنها راه اثبات آن را تعبد به وحی می دانستند؛ ولی در قرن یازدهم هجری صدرالمتألهین شیرازی (متوفی ۱۰۵۰ ه.ق) افزون بر آن به برهانی کردن آن نیز همت گماشت.
نظریه او مورد نقد فیلسوفان بعدی، از جمله مرحوم آقا علی مدرس زنوزی طهرانی (ره) (متوفی ۱۳۰۷) قرار گرفت.
وی با نقد صدرالمتألهین به طرح نظریه ابتکاری خود در این موضوع پرداخت که بعدها مورد پذیرش برخی از اعاظم و اکابر فلاسفه اسلامی، از جمله حکیم متأله مرحوم آیت الله میرزا ابوالحسن رفیعی قزوینی قرار گرفت. به عقیده ی آقا علی مدرس، برخلاف تصور رایج میان عوام متشرعه، معاد جسمانی، نزول دوباره ی نفس پس از مفارقت از بدن به همان بدن عنصری دنیوی با حفظ مرتبه دنویت آن نیست؛ زیرا این امر از مستحیلات عقلیه است؛ بلکه معاد جسمانی صعود بدن در اثر حرکات جوهریه و استکمالات ذاتیه به سوی نفس مفارق است.
ما در این نوشتار با استفاده از کلمات حکیم مؤسس مرحوم آقا علی مدرس (ره) به شرح و توضیح نظریه ی علامه رفیعی در باب معاد جسمانی می پردازیم.
ادامه مطلب > > > >