نسبت فرد و جامعه در جامعه ی مدنی هگل
مصطفی زالی
تلفیق کلیت و جزئیت مدرن وابسته به یک نهاد است: جامعه ی مدنی. هگل پرداخت خود از جامعه ی مدنی را با بیان دو اصل انجام می دهد: اصل نخست تعقیب منافع شخصی است. اصل دوم این است که هر کس منافع شخصی خودش را فقط در صورتی برآورده می سازد که برای منافع شخصی دیگران نیز کار کند. بر اساس همین ارتباط متقابل نظام نیازها شکل می گیرد. بنابراین مواقف جزئیت و کلیت هر دو در ذات جامعه ی مدنی است؛ زیرا فرد در عین حال که منافع خود را دنبال می کند، نادانسته و ناخواسته به غایت کلی نیز خدمت می کند. در دل نظام نیازها تقسیم کار صورت می گیرد؛ ولی تقسیم کار در نهایت منجر به کاهش مهارت فردی و جایگزین شدن ماشین به جای انسان می شود. اجرای عدالت سازوکاری درون جامعه ی مدنی است که برای حفظ حقوق فردی پدید می آید. پس نظام نیازها و اجرای عدالت نهادهایی هستند که یک فضای فعالیت شخصی را می سازند. امّا این فضای فعالیت شخصی به خود واگذار نشده و قدرت عمومی برای نظارت بر این فضا شکل می گیرد. در نهایت اتحادیه ها که زمینه ی توجه به غایت اجتماعی و تلفیق فرد و جامعه را برای ظهور دولت فراهم می کنند، پدید می آیند.
ادامه مطلب > > > >