نمونه ای از ترجمۀ مقلوب در علوم اجتماعی
نقد کتاب معرفت به مثابۀ فرهنگ: جامعه شناسی معرفت جدید
حسن محدثی گیلوائی
مقاله زیر نقد ترجمه فارسی کتابی درباره جامعه شناسی معرفت است. نویسنده معتقد است که در ترجمه بسیاری از متون علوم اجتماعی از زبان های دیگر به فارسی، متن اصلی به نحوی تحریف شده به زبان فارسی منتقل می شود و این فرایند بسیار مهم – یعنی انتقال معرفت – با سهل انگاری انجام می گیرد. نویسنده از دو نوع ترجمه نامطلوب سخن می گوید: ترجمه مقلوب و ترجمه فجیع. در برخی ترجمه های فارسی متون علوم اجتماعی، معمولا انتقال معرفت به نحوی فراگیر با دگر شد معرفت ملازم است. وی این نوع ترجمه را ترجمه مقلوب می نامد، اما از نظر وی گاهی اشکالات ترجمه ها از این نیز فراتر می رود و انتقال معرفت به کلی غیر ممکن می شود و متنی نامفهوم ارائه می شود که به «فاجعه اندیشه و گهگاه دل سردی مخاطبان در مطالعه می انجامد که در این مقاله، ترجمه فجیع نامیده شده است. نویسنده بی آن که به متن اصلی این ترجمه رجوع کند، کوشیده است با ذکر نمونه هایی نشان دهد که بسیاری از جملات این متن ترجمه شده یکی از سه حالت زیر را دارند: بی معنایند، نامفهوم و گنگ اند، یا چند پهلو و افاده کننده چند معنای ممکن اند. عرضه این گونه تولیدات فرهنگی مشکل دار مبین ابتذال فرهنگ دانشگاهی در ایران است. بنابراین، نویسنده از تحلیل محتوای کتاب صرف نظر کرده است و فقط در آغاز بحث آن هم به اجمال و اشاره و با اذعان به ناکافی بودن بدان پرداخته است. به نظر وی، این ترجمه را، در منصفانه ترین قضاوت، می توان نمونه ای از ترجمه مقلوب در علوم اجتماعی ایران دانست.
ادامه مطلب > > > >