معرفی کتاب
مفهوم زمان
نشر پرسش
ترجمه نادر پورنقشبند، محمد رنجبر
چاپ اول ۱۳۸۸
مفهوم زمان از دیرباز فکر بشر را به خود مشغول داشته و از قدیم تا به حال نظرات فلسفی و فیزیکی متفاوتی در مورد مفهوم و تعریف زمان ارائه شده است. سه مسئله عمده در مبحث زمان عبارتند از بحث وجود زمان، ارتباط میان زمان و حرکت و مسئله پیوستگی. در این متن سعی می‌شود از منظرهای علمی، فلسفی و فیزیکی مفهوم زمان مورد بررسی و مطالعه واقع شود و نظرات مختلف ارائه شده مورد بررسی قرار گیرد[۱]-[۱۱]. از دیدگاه اسطوره‌ای، زمان به رویدادها وابسته است و با آنها تعریف می‌شود به عبارتی، این رویدادها هستند که زمان را تعیین می‌کنند اما به مرور با رشد فکر بشر وابستگی زمان از رویدادها جدا شد. در گذشته دو برداشت برجسته‌ای که از زمان وجود داشت، بحث خطی بودن و دایروی بودن زمان بود. در دیدگاه‌های مرتبط با دایروی یا خطی بودن، موارد مختلف و گاه متضادی دیده می‌شود که ریشه در طرز تفکر و دیدگاه نظریه‌پردازان و معتقدان به آن مفهوم دارد. یکی از کلی‌ترین نظرات راجع به دایروی بودن زمان، همان مبحث تناسخ است که بیشتر در تفکر شرقی ریشه دارد. در این دیدگاه، انسان چند مرتبه و در صور مختلف پا به عرصه وجود گذاشته و با صور و حالات مختلف زمان، حیات برای او تکرار می‌شود تا این که نهایتا با تحمل رنج‌ها و مرارت‌های دنیوی، رستگار شده و به حقیقت بپیوندد. البته این دیدگاه، نهایتا سرانجامی برای بشر قائل است و فلسفه تکرار در آخر به انجام می‌رسد. دیدگاه دیگر، معتقد است که به مانند دایره، در حیطه زمان، اول و آخر به یکدیگر پیوند می‌خورند.
کتاب مفهوم زمان و چند اثر دیگر (به آلمانی: Sein und Zeit) بزرگترین تلاش فیلسوف آلمانی مارتین هایدگر در سال ۱۹۲۷ و سند اصلی اگزیستانسیالیسم است.
هستی و زمان تأثیر قابل توجهی در فلاسفه بعدی ، نظریه ادبیات و بسیاری از زمینه های دیگر داشت. گرچه بحث برانگیز است ، اما قد و قامت آن در تاریخ فکری با چندین اثر کانت و هگل مقایسه شده است. هایدگر معتقد است که فیلسوفان از زمان افلاطون مفهوم وجود را اشتباه درک کرده اند و صرفا در تحلیل موجودات خاص از آن استفاده نادرست کرده اند. این کتاب تلاش می کند هستی شناسی را از طریق تجزیه و تحلیل دازاین یا “در جهان بودن” احیا کند. همچنین به دلیل آرایه ای از نوشناسی و زبان پیچیده و همچنین برخورد گسترده با “اصالت” به عنوان ابزاری برای درک و مقابله با امکانات منحصر به فرد و محدود فرد مورد توجه قرار گرفته است.
این کتاب به یک نسخه عرفی شده از پروژه مارتین لوتر تشبیه شده است ، که هدف آن بازگشت الهیات مسیحی به مرحله اولیه و “اصلی” است. با توجه به این دیدگاه ، جان دی کاپوتو خاطرنشان می کند که هایدگر پس از ۱۰ سال آموزش به عنوان یک متکلم کاتولیک ، در دهه ۱۹۲۰ مطالعه منظمی درباره لوتر انجام داد.
دازاین “انسان” نیست ، اما چیزی غیر از “انسان” نیست – همین تمایز است که هایدگر را قادر می سازد ادعا کند که هستی و زمان چیزی غیر از انسان شناسی فلسفی است. علاوه بر این ، طبق گفته هایدگر ، دازاین “موجودی است که به مسئله معنای وجود دسترسی پیدا می کند”.