سپیده دمان فلسفۀ تاریخ بورژوایی
۱- تامس مور، کامپانلّا و یوتوپیا
نوشته: ماکس هورکهایمر
ترجمه: محمد پوینده
موضوعی که در نوشته های هابز و نیز اسپینوزا و «فیلسوفان، آشکارا بیان می شود، اعتماد به شکل سازماندهی جامعه بورژوایی است. خود همین جامعه و شکوفایی آن، هدف تاریخ است، قوانین بنیادی آن، قوانین جاودانه طبیعتند و منطبق شدن با آن نه فقط برترین تکلیف اخلاقی، بلکه ضامن خوشبختی بر روی زمین است. یوتوپیاها (ناکجا آبادهای بزرگ رنسانس، برعکس، زبان حال قشرهای نومیدی هستند که باید هزینه های متفرقه گذار یک شکلبندی اقتصادی را به شکل بندی دیگر تحمل کنند. تاریخ انگلستان در قرن پانزدهم و شانزدهم، شاهد گویای دهقانان خردی است که اربابان تمامی داراییشان را از آنان گرفته اند. زمینداران بزرگ، روستاهای بسیاری را به چراگاه های گوسفندان تبدیل کردند و به بازرگانی تهیه پشم برای پارچه بافی های فلاندر پرداختند. سرنوشت دهقانان گرسنه ای که گروه گروه آواره شده بودند، هولناک بود. دهها هزار نفر از آنان را حکومت ها به مرگ محکوم ساختند و بسیاری از آنان به زور و در اوضاع کار دهشتناک جذب کارگاههایی شدند که در آن هنگام در حال گسترش بودند.
این قشرهای اجتماعی نخستین شکل پیدایش پرولتاریای جدید هستند. آنان بی گمان از قید سرفداری آزاد بودند، اما در گزینش وسایل تأمین حیات خویش نیز آزادی داشتند. موقعیت آنان، اساس نخستین یوتوپیای دوران مدرن است، یوتوپیایی که نام خود را به همه یوتوپیاهای دیگر داده است: یوتوپیای تامس مور (۱۵۱۶) که پس از کشمکشی با شاه، زندانی و اعدام شد.
پیروان ناکجاآباد (یوتوپیاپردازان) می بینند که با تکامل اقتصاد مبتنی بر بازرگانی، سود، نیروی محرک تاریخ شده است. آنان شاهد پیدایش کارگاه های بزرگ و دیگر اشکال موسسه هایی هستند که بر پایه ثروتهای انباشته شده پیشین در شهرها، چارچوب اقتصادی اصناف کهن را در هم می شکنند و به سلطه شکل جدیدی از تولید می انجامند. در یک سو تملک عوامل کار انباشته می شود: کارفرمایان آزموده و ماهر نه فقط آگاهی ها و توانایی های سازماندهی ضروری برای روش های جدید تولید، بلکه مکان های کار، مواد خام، ابزارها و تمامی دیگر تجهیزاتی را دارا هستند که بدون آنها کار سودبخش دیگر امکان ناپذیر است. در سوی دیگر، نداری کامل، گرسنگی و فقر انباشته می شود. بازماندگان نظام سرفداری، توده های گرسنه شهرهای بزرگ و افراد خانه خراب شده نظام میرنده به کارگران مزدبگیری تبدیل می شوند که مجبورند نیروی کار خود را بفروشند.
> > > >