«مسأله مرگ» و روایت هنری: دربارۀ “مالون می میرد” اثر ساموئل بکت

آرش نراقی

ساموئل بکت در مالون می میرد ما را چشم در چشم مرگ می کند. او ما را در زورق نگاه پیرمرد داستانش می نشاند، و آرام آرام به سوی مردابهای مه آلود تجربه مرگ می راند. ما تجربه مردن را با پیرمرد داستان شریک می شویم. اما دغدغه بکت در این رمان فقط باز آفرینی موقعیت مرگ و بازآزمایی «تجربه مرگ» نیست، او عمیقا با «مسأله مرگ» هم دست به گریبان است.
«مسأله مرگ» از «تجربه مرگ» و «پرسش از مرگ» متمایز است. مرگ تجربه ناگزیری است که سایه اش بر لحظه لحظه زندگی ما جاری است، و در پایان راه صبورانه در انتظار ما نشسته است. مهابت این تجربه یگانه چنان است که لاجرم ما را با «پرسش از مرگ» روبرو می کند. پرسش از مرگ ناشی از حیرت و ناتوانی ما در برابر مهابت اضطراب آفرین مرگ است: چرا می میریم؟ زندگی در سایه مرگ ناگزیر چه معنایی دارد؟ اما اینها هیچ یک «مسأله مرگ» نیست. «مسأله مرگ» از جایی آغاز
می شود که ما از پاسخ به پرسش مرگ در می مانیم. در جهان پیشامدرن، پرسش از مرگ در قالب کلان روایت های دینی یا فلسفی کمابیش پاسخی آرامش بخش می یافت: خردی برتر ناظر به تمام جزئیات این جهان است.

ادامه مطلب > > > >