تحلیل گفتمان اوصاف طبیعت و احوال اجتماع در اشعار مهدی اخوان ثالث براساس رویکرد ون دایک
حلیمه میراحمدی
دکتر اطهر تجلی اردکانی
در این مقاله، در هم تنیدگی اوصاف طبیعت و احوال اجتماع در برخی از اشعار مهدی اخوان ثالث با نگاهی بر تحلیل گفتمان انتقادی و بر اساس مربع ایدئولوژیک ون دایک بررسی شده است. اشعار اخوان بر اساس عوامل گفتمان مدار سروده هایش، تحلیل، و نشان داده شده است که چگونه اخوان عیب های دیگری را برجسته و خطای (خودی) را فرو می کاهد و همچنین به توصیف و رفع تأکید از اطلاعات حاوی نکات منفی درباره ما (خردی) و توصیف و رفع تأکید از اطلاعات حاوی نکات مثبت درباره آنها (دیگری) می پردازد. این چهار اصل در نظریه ون دایک به «مربع ایدئولوژیک» معروف شده است. از جمله اهدافی که در این نوشتار دنبال می شود این است که دیدگاه های اجتماعی و ایدئولوژیک اخوان در قالب بیان هنری با تحلیل انتقادی اشعار وی، بهتر شناخته شود. همچنین با در نظر گرفتن نظریه تحلیل گفتمان انتقادی، شگردهای هنری اخوان و پیوند شعر او با اجتماع شناسانده شده، و معلوم شد چگونه اخوان با به کارگیری عناصر و پدیده های طبیعت به شکل نمادین به زیبایی، وضعیت جامعه خود را ترسیم کرده است. روش این پژوهش، توصیفی – تحلیلی است و داده های پژوهش با استفاده از شیوه تحلیل محتوا و شیوه کتابخانه ای و سندکاوی، بررسی شده است. از جمله نتایج این پژوهش، این است که، هدف اخوان از توصیفات طبیعی مانند شاعران گذشته صرفاً وصف طبیعت نیست، در ورای توصیفات، واقعیت های نهفته ای است که با نظریه تحلیل گفتمان انتقادی توضیح داده می شود.
ادامه مطلب > > > >