بازخوانیِ تاریخِ جَهلِ مُقدّس

(روایت بیژن عبدالکریمی از سیطره جهلِ مقدّس در ایران)

محمد باقر تاج الدین

اشاره

دکتر بیژن عبدالکریمی از متفکران نامی کشورمان  با  نوشتن داستان عبرت آموز  جهل مقدس در این سرزمین در قالب رمانی با عنوان «دُن کیشوت های ایرانی» کاری کرده است کارستان. واقعیت این است  که  برای من مقداری  عجیب بود که یک فیلسوف بتواند با قلمی روان و آسان خوان و شیوا در قالب نوشته ای یکپارچه و یک دست چنین داستانی را روایت کند و تاریخ نکبت بار تسلّط و سیطره جهل مقدّس در این سرزمین را این گونه زیبا،  خواندنی و جذاب مورد بازخوانی دقیق قرار دهد و از این منظر  باید به ایشان دست مریزاد گفت. در زمانه و زمینه ای که در کشورهای غربی مسیر توسعه و پیشرفت هر روز هموارتر می شد ایرانیان بنا به گفته فیلسوف مشهور دکتر داریوش شایگان نه تنها در خواب غفلت به سر می بردند و غایب بزرگ این تحولات بودند،  بلکه  بدتر این که هر روز شاهد ظهور یک  امام زمانی بودند که  مدعی نجات ایرانیان و بشریت بود. بدترین و غم بارترین داستان هم در این زمینه داستان بابیّت و بهائیّت بود که برای مدت زمانی کشور را دچار انواع آشوب ها،  نزاع ها و جنگ های فرقه ای و مذهبی نمودند و موجب ریخته شدن خون برخی انسان ها و بسط و گسترش کینه ها و کدورت ها و بدتر از همه ایجاد مانعی برای درک و دریافت تحولات جهان جدید شده اند.

نویسنده رمان «دُن کیشوت های ایرانی» کوشش کرده است با  به تصویر کشیدن چگونگی سر برآوردن این فرقه ابعاد مهمی از چند و چون  بروز و ظهور نمونه هایی از جهل مقدس در این سرزمین را به خوبی روایت کند. او همچنین کوشید تا نشان دهد که در زمانه ای که جهان برای تحولات جدید آماده می شد ایرانیان با چه ذهنیتی و بر اساس چه معرفتی در صدد برآمده بودند تا به استقبال این جهان جدید بروند.  عبدالکریمی خود درباره  مهم ترین دلیل نوشتن این رمان در مقدمه کتاب چنین آورده است: «این رمان تاریخی در صدد به تصویر کشیدن بخشی از تاریخ کشورمان در قرن نوزدهم است، یعنی قرنی که جهان دست به گریبان تحولات ژرفی بود که سرنوشت کنونی ما را رقم زده است. این رمان می کوشد نحوه مواجهه ما ایرانیان را با مسائل جهانی حاصل از مدرنیته مورد تأمل، بررسی و بازبینی مجدد قرار دهد» (عبدالکریمی، ۱۳۹۷).

ادامه مطلب > > > >