سنت های نمایشی شرق در برخورد با مدرنیسم غرب با تأکید بر آثار پیتر بروک و آرین منوچکین
دکتر سهیلا نجم
تئاتر سنتی دیرآشنای غرب در برخورد با نمایش پررمزوراز نویافته شرق، متناوباً دو مرحله مهم را پشت سر گذارده است: مرحله نخست را می توان مرحله غافلگیرشدگی و شگفت زدگی در برابر نمایشی ناشناخته و بیگانه دانست که زاده جریان فرهنگی کاملاً متفاوتی بود و همه چیزش از بیخ و بن (برای غرب) عجیب و غیرقابل درک می نمود. اما این ابهام جذاب و پیچیده، هنرمندان و تحلیل گران غرب را بر آن داشت تا مدت زمانی پس از به فراموشی سپردن و پشت سر گذاردن مرحله غافلگیرشدگی و رمززدگی جهت کشف و فهم فرهنگ و هنر چندلایه شرقی دوباره بدان بازگردند و در هزارتوی پیچیده آن به تعمق و کندوکاری بی پایان بپردازند. پیتربروک، کارگردان صاحب سبک انگلیسی، که کار خود را با اجرای آثار شکسپیر آغاز کرد و پس از آشنایی با ادبیات و نمایش واقع گریز شرق و قطع رابطه با ناتورالیسم غربی به اجرای آثار کاملاً متفاوتی پرداخت، درباره نخستین برخورد با اجراهای شرقی در کتاب معروف خود “نقاط تعلیق” چنین می گوید:
«یکی از مشکلات ما به هنگام برخورد با تئاتر سنتی شرق این است که بدون اینکه آن را بفهمیم تحسینش می کنیم، امّا اگر کلیه دریافت سمبل های نمایشی موجود در آن را نداشته باشیم، پیوسته بیرون از این دایره باقی می مانیم و قادر نیستیم که به جهان واقعیت های انسانی آن وارد شویم و با آن تماس لازم را برقرار کنیم، و طبیعی است که در چنین وضعیتی هرگز این شکل های پیچیده و مبهم هنری بر ما آشکار نمی شوند.»
> > > >