چپ، آلترناتیو یا سوپاپ اطمینان لیبرال دموکراسی؟
دکتر ناصر فکوهی
وقتی جمله‌ای را از چارچوب مفهومی و متنی و زبانی و زمانی و موضوعی آن خارج می‌کنیم، به نوعی بی‌معنایی یا نوعی گمراهی در معنا می‌رسیم که اگر هدفمان از گفتگو و بحث کردن رسیدن به نتیجه‌ای باشد، باید از این کار پرهیز کنیم. مشکلی که متاسفانه امروز در اکثر «نقد»های ما وجود دارد همین است که هدف نقد کننده آن نیست که به بهتر شدن فهم و پیشبرد موضوع برسد، بلکه مسئله‌اش «حقیقت‌یابی» برای نشان دادن برتری خیالین خود است. البته این را من درباره سئوال شما نمی‌گویم، اما به دلیل شناختی که از گفتگوهای پیشین دارم، می‌خواهم بگویم همیشه از این روند، ولو ناخواسته، بر حذر باشیم. اما مشکل در بحث درباره بسیاری از مفاهیم علوم اجتماعی و انسانی در ایران صرفا گذار از یک چارچوب به چارچوب دیگر نیست که شاید بتوان با یک یادآوری و یا با داشتن حسن نیات، آن را حل کرد. مشکل دوگانه‌ای در اینجا وجود دارد: نخست یک مشکل جهان‌شمول که اصولا به ابهام این واژگان بنا بر زمان‌ها و مکان‌ها و اشخاصی که از آنها استفاده کرده‌اند، بر‌می‌گردد. به خصوص درباره واژگان با کاربرد بیشتر و عام‌تر: «حزب»، «طبقه»، «سرمایه‌داری»، «چپ»، «راست»، «لیبرال»، «محافظه کار» و غیره از این جمله‌اند. البته در کشورهای غربی با پیشینه چند صد ساله در این علوم، باز هم این مشکل وجود دارد؛ به خصوص که این علوم همواره با زبان مردم عادی و غیر دانشگاهی و با زبان روشنفکران دانشگاهی و غیر دانشگاهی هم آمیخته می‌شوند. مثالی بیاورم: در آمریکا واژه «لیبرال» بسیار نزدیک به واژه «چپ» در معنای «چپ دموکرات» است و درست در برابر واژه «محافظه‌کار»، اما در همان آمریکا واژه «نو کنسرویتیو» (نو محافظه کار)یا «نولیبرال» که کمتر استفاده می‌شود، به واژه «راست» در فراسوی نزدیک است. در فرانسه، واژگان «چپ» و «راست» در استناد به انقلاب فرانسه، بیشتر به طرفداران عدالت اجتماعی و جلوگیری از نابرابری‌ها ، دفاع از حقوق اقلیت‌ها و فرودستان (برای چپ) در برابر باور به رقابت و نابرابری به مثابه موتور پیشرفت اجتماعی، داروینیسم اجتماعی، طرفداری از عدم دخالت دولت و جایگزین کردن رویکردهای «خیریه» به جای «مالیات دادن» اطلاق می‌شود. اما اگر در هر یک از این دو کشور بخواهیم وارد مباحث دقیق‌تر بشویم یا باید دایره واژگان را تنگ‌تر کنیم که عملا امکان‌پذیر نیست، چون واژگان یکسانی به وسیله نویسندگان و متفکران مختلف در شرایط گوناگون به صورت‌های متفاوت به کار رفته و می‌روند.
منبع:
https://t.me/nasserfakouhi
شرح تصویر:
The terms Left and Right originate from the seating of the members of the newly elected French Legislative Assembly in 1791 – during the French Revolution. The Left: Advocates of radical change, republicans. The Right: Supporters of the existing order, monarchists. King Louis XVI. Legislative Assembly
> > > >