دین و فلسفه

سید محمد حکاک

دین مجموعه تعالیمی است که از جانب خدا برای هدایت انسانها توسط فردی از آنها، که پیامبر نامیده می شود به آنها ابلاغ می گردد. در این مقاله، مقصود، دین اسلام است یعنی تعالیمی که در قرآن آمده است و نیز سخنان خود پیامبر اسلام و اوصیای معصوم او.

مقصود ما از فلسفه نیز همان دانش مابعدالطبیعه است که درباره احوال و احکام “موجود بماهو موجود” بحث می کند. توضیح اینکه موضوع هر علمی چیزی است که در آن علم از عوارض ذاتیۀ آن بحث می شود. عوارض ذاتیه عوارضی هستند که بیواسطه به چیزی عارض می شوند. یعنی هر شیئی از آن نظر که آن شیء است نه از آن نظر که تعینی خاص دارد، دارای آن عوارض است. عوارض ذاتیه در برابر عوارض غریبه اند. عوارض غریبۀ یکی شیء عوارضی هستند که با واسطه بر آن شیء عارض می گردند یعنی آن شیء و از آن نظر که آن شیء است دارای آن عوارض نیست، بلکه از آن نظر که تعینی خاص دارد موصوف به آنهاست. مثلاً “عدد” از آن نظر که عدد است زوج یا فرد است. پس زوجیت و فردیت از عوارض ذاتیه آن است. اما اینکه عدد می باشد برای معدودی خاص مثلاً “دو”، دو گردو باشد یا دو انسان، این دیگر از عوارض ذاتیۀ آن نیست همینطور موجود بعنوان موجود دارای یک سلسله عوارض ذاتیه و احوال و احکام است و بعنوان اینکه تعینی خاص دارد مثلاً جسم است یا انسان است یا جامعه است یا عدد است، احوال و احکام دیگری دارد.

ادامه مطلب > > > >