بررسی و تحلیل ضعف اخلاقی از منظر آگوستین و توماس آکویناس؛

با بهره گیری از آموزه های اسلامی

دکتر مهدی علیزاده

“ضعف اخلاقی“، پدیده ای روانی است و این پرسش را مطرح می کند که چگونه انسان با وجود آگاهی از نادرستی یک عمل، بدان دست می زند.

این مقاله به بررسی دیدگاه دو تن از متألهان مسیحی و فیلسوفان مدرسی درباره ضعف اخلاقی، یعنی آگوستین و آکویناس می پردازد.

از نگاه آگوستین، گناه اخلاقی هنگامی پدید می آید که آدمی، اراده اش از خیر سرمدی و نامتناهی غافل باشد و یا اینکه از آن رویگردان باشد. آدم نخستین انسانی بود که با ضعف اراده ی خود دچار گناه شد و آن موجب سقوط وی گردید.

این ضعف اراده، در نسل آدم جریان یافته و موجب بروز شرور اخلاقی در وی می گردد. توماس بر این باور است نفس را دو قوه است که از این دو، یکی پست تر و دیگری برتر است؛ اولی میل و دومی را اراده می نامد. از نظر وی، برای انجام فعل اخلاقی، صرف داشتن معرفت کافی نیست؛ بلکه صدور فعل، نیازمند شکل گیری سایر مبادی فعل اختیاری است.

از نظر وی، انسان عادی به عنوان یک فاعل اخلاقی خطاکار، هرگز از روی لجبازی و با برنامه ریزی قبلی مرتکب گناه نمی شود؛ بلکه فقط در شرایطی که از اختیار برخوردار است، دچار سوء استفاده از قدرت انتخاب خود می شود. در حالی که انسان فاسد و شرور به عکس، “از روی انتخاب” مرتکب عمل زشت می شود؛ زیرا این گونه اعمال، اساساً در راستای اصول و اهدافی است که برای زندگی خود برگزیده است.

ادامه مطلب > > > >